اسباب النزول

​​​​​​​  پژوهشگران : کوثر خیراله زاده، فرزانه روحانی مشهدی


معرفی:

هدف این پژوهش پاسخ به این مساله است که روایات اسباب نزول موجود در منابع اهل سنت در فهم قرآن چه میزان و چگونه موثر هستند تا درآمدی برای ارزیابی تاثیر مطالعات فرهنگی بر فهم قرآن در پژوهش‌های آتی باشد. این پژوهش روایات اسباب النزول رسیده از طرق اهل سنت را از سه منبع مشهور جمع‌آوری نموده، صرف نظر از اعتبار سندی و متنی،  نقش آن‌ها بر فهم آیات مربوطه را مورد ارزیابی کمّی و کیفی قرار داده است.  در نتیجه دوازده نقش‌ کیفی به دست آمد و هر روایت به صورت کمّی با اختصاص نمره‌ای بین صفر تا سه ارزیابی شد. تحلیل آماری  داده‌ها نشان داد، 10 درصد از کل آیات قرآن کریم در منابع مذکور دارای روایت سبب نزول است. حال بر اساس روش ارزیابی و فرض‌های این پژوهش، حدود ۱۰درصد از آیات مورد بررسی(1درصد از قرآن)، فهم کاملا وابسته به روایات سبب نزول دارند. در ۷2 درصد از این موارد (هفت‌درصد از قرآن)، سبب نزول بر فهم بهتر آیه اثر می گذارد، اگرچه در  مواجهه اولیه، آیه دارای ظهور عرفی است و ابهامی در آن به چشم نمی‌خورد. همچنین 8 درصد از روایات مورد بررسی، هیچ تاثیری بر فهم آیه ندارند؛ بنابراین نقش روایات سبب نزول موجود در منابع اهل سنت، بر فهم اولیه آیات ناظر به آن، اگرچه قابل انکار نیست،  اما وابستگی چندانی ایجاد ننموده است؛ زیرا تاثیر اغلب این روایات (82درصد) به اندازه بهبودِ اندک فهم اولیه آیه (نمره1 و2) است؛ به طوری که آن روایت، تنها قرینه دستیابی به فهم ثانویه آن آیه نیست.